Als het gaat om het ontwerpen van verlichting voor openbare ruimtes, kantoren en verblijfsruimten, is het belangrijk om rekening te houden met de UGR-waarde. Maar wat is de UGR-waarde eigenlijk? In dit artikel zullen we in detail ingaan op deze term en uitleggen waarom het zo belangrijk is.

Definitie van de UGR-waarde

De UGR-waarde staat voor Unified Glare Rating, wat vertaald kan worden als "verenigde verblindingsscore". Het is een maatstaf die wordt gebruikt om de visuele comfortniveaus te beoordelen in ruimtes waar kunstmatige verlichting wordt gebruikt. De UGR geeft aan hoeveel verblinding een persoon kan ervaren wanneer hij naar een verlichte omgeving kijkt.

Hoe wordt de UGR-waarde berekend?

De UGR-waarde wordt berekend op basis van verschillende parameters, waaronder de luminantie van de lichtbronnen, de grootte van de lichtbronnen, de positie van de lichtbronnen en de positie van de kijker. Er zijn specifieke formules en tabellen beschikbaar om de UGR-waarde te berekenen, afhankelijk van de geometrie van de ruimte en de opstelling van de verlichting.

De volgende factoren spelen een rol bij de bepaling van de UGR:

• Vorm en grootte van de ruimte.
• Oppervlaktehelderheid (luminantie) van de wanden, het plafond, de vloer en andere grote vlakken.
• Type armatuur en afscherming.
• Verdeling van de armaturen over de (openbare) ruimte.
• Waarnemerpositie(s).

Waarom is de UGR-waarde belangrijk?

De UGR-waarde is belangrijk omdat het direct van invloed is op het visuele comfort van de mensen die zich in een verlichte ruimte bevinden. Een hoge UGR betekent dat er een hogere kans is op verblinding, wat kan leiden tot visuele vermoeidheid, hoofdpijn en verminderde productiviteit. Het is daarom essentieel om de UGR-waarde te optimaliseren om een comfortabele en veilige verlichtingsomgeving te creëren. Verblinding kan veroorzaakt worden op twee manieren; direct of indirect. Bij directe verblinding kunt u denken aan een lichtbron die in uw ogen of gelaat schijnt, terwijl bij indirecte verblinding sprake is van reflectie van de lichtbron op een reflecterend oppervlak.

UGR en verlichtingsontwerp

Bij het ontwerpen van de verlichting voor een openbare ruimte of kantoor is het belangrijk om rekening te houden met de UGR-waarde. Door de UGR te optimaliseren, kan men een verlichtingsoplossing creëren die zowel functioneel als comfortabel is. Hoe lager de waarde, hoe minder lichthinder gebruikers vermoedelijk zullen ervaren. Hier zijn enkele tips om de waarde te verbeteren:

• Juiste positionering van de verlichting: De positie van de verlichtingsarmaturen is cruciaal bij het minimaliseren van de UGR-waarde. Door de juiste positie te kiezen, kan men ervoor zorgen dat het licht gelijkmatig wordt verdeeld zonder directe verblinding te veroorzaken.
• Gebruik van afscherming: Door gebruik te maken van afschermingstechnieken, zoals lamellen of diffusers, kan men de UGR-waarde verlagen. Deze technieken verminderen de directe zichtbaarheid van de lichtbronnen en zorgen voor een meer diffuse verlichting.
• Gebruik van geschikte lichtbronnen: Niet alle lichtbronnen hebben dezelfde invloed op de UGR-waarde. Het is belangrijk om lichtbronnen te kiezen die voldoen aan de vereiste UGR-normen. LED-verlichting is, mits goed ontworpen, een goede keuze omdat het een lage UGR heeft en energiezuinig is.

NEN-EN 12464-1 

De richtlijnen voor het visuele comfort van licht zijn vastgelegd in de norm NEN-EN 12464-1 waarin wordt richting gegeven met een UGR waarde (Unified Glare Rating). De UGR waarde is een model dat grenswaarden aangeeft voor onbehaaglijke verblinding. Hoe hoger de waarde, hoe hoger de kans op verblinding. De gemiddelde waarde ligt tussen de 15-30. Een lage waarde staat voor weinig verblinding; een waarde onder 15 geeft dan ook de minste verblinding.

In de NEN-EN 12464-1 zijn voor diverse soorten ruimtes vastgelegd wat de maximale UGR-waarde mag zijn. Voorbeelden van gemiddelde UGR-waarden volgens de NEN-EN 12464-1:

• Tekenkamers (ze bestaan nog) UGR <16
• Kantoren UGR <19
• Entree ruimten UGR <22
• Opslagruimten, archieven, trappen en liften <25
• Gangen en verkeersruimten UGR <28

Voor de openbare buiten ruimte is het uitgangspunt <30, maar bij LEDLicht Nederland zijn wij van mening dat deze ook zo laag mogelijk moet zijn. Afhankelijk van de situatie, heeft een waarde lager dan 25  de voorkeur.

UGR-waarde van losse led armaturen

UGR is eigenlijk bedoeld voor de verlichting in zijn geheel en niet per afzonderlijk armatuur. Toch bieden fabrikanten een UGR waarde per armatuur aan op basis van een referentie ruimte met een gemiddelde reflectiewaarde van het plafond (0,70), de wanden (0,50) en de vloer (0,20). Op deze wijze krijgt men snel een goed inzicht of bepaalde combinaties van armaturen de juiste waarden geven voor de te verlichten ruimte.

Conclusie

De UGR-waarde is zeer een belangrijke factor bij het ontwerpen van verlichting. Het bepaalt het visuele comfortniveau en kan directe verblinding verminderen. Door de UGR-waarde te optimaliseren met behulp van de juiste positie, afscherming, optieken en lichtbronnen, kun je een comfortabele verlichtingsomgeving creëren.